بدون درک درست دربارۀ اکوسیستم، یافتن مدل‌های توسعه چه بخشی و چه فرابخشی در حوزه بانکی و ذی‌نفعان این حوزه تقریباً ناممکن است.
یک اکوسیستم را از دو منظر می‌توان تحلیل کرد؛ یکی کیفیت ارتباطات افقی و دیگری ارتباطات عمودی، اینکه روابط اجزا در یک اکوسیستم به صورت افقی و در عرض چقدر به هم‌افزایی منتهی می‌شوند؛ همچنین در ارتباطات طولی چقدر از استقلال در عرصه‌های تصمیم‌گیری و عمل برخوردار هستند مجموعاً شاخص‌های کیفی یک اکوسیستم را از منظر پویایی و زندگی مشخص می‌کنند.
اما بعد سومی به ارتباطات افقی و عمودی باید اضافه کنیم و آن ارتباطات شبکه‌ای است. این ارتباطات از منظر خطی از الگوی خاصی تبعیت نمی‌کنند و به همین جهت در عین اینکه در ظاهر پیچیده هستند؛ اما میزان بلوغ یک اکوسیستم همبستگی تام و تمامی به همین الگوهای در هم تنیده شبکه‌ای دارد.
با وجود توسعه فناوری‌های متصل «Connected technologies» دنیا شاهد شکل جدیدی از بلوغ اکوسیستم‌هاست. این بلوغ در سایۀ ارتقا دیجیتالی اجزا و سپس ارتباطات شبکه ای رخ خواهد داد.
اجزای اکوسیستم با استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین هم به صورت منفرد و هم کلیت شاخص‌های مرتبط با هوشمندی خود را افزایش داده و به مدد همین توانایی‌ها و افزایش و تحلیل داده‌ها قادر به توسعۀ یادگیری و کسب تجربۀ جدید و خلق و درک موقعیت‌ها و محصولات جدید هستند.
بلوغ شبکه‌ها با استفاده از فناوری‌های متصل که در بستر تحول دیجیتال ممکن شده است سامانه‌ها را قادر می‌سازد علاوه بر آنالیز آینده نیازهای کاربران را پیش‌بینی کنند و پاسخ‌های مناسب برای آنها آماده داشته باشند.
نکته‌ای که در این میان قابل تأمل است نوع ارتباطی است که بین مثلث ارتباطات افقی، عمودی و شبکه‌ای رخ می‌دهد. رشد هر کدام از این روابط می‌تواند به رشد دیگر اضلاع منتهی شود؛ اما در عین حال می‌توانند بازدارندۀ هم عمل کنند؛ بدین معنی که وقتی یکی به دلیل وجود موانع نتواند رشد کند طبیعتاً اضلاع دیگر قادر به رشد نخواهند بود. به ویژه روابط طولی در سازمان و اکوسیستم می‌تواند عامل به شدت بازدارنده در توسعه و بلوغ ارتباطات شبکه‌ای باشد.
اکوسیستم‌ها شامل چهار دسته عوامل هستند: سازمان‌ها به عنوان موقعیت‌های حقوقی، مغزافزارها شامل مدیران و افراد حقیقی که اگرچه ممکن است عضوی از سازمان باشند؛ اما به صورت انفرادی هم می‌توانند بر اکوسیستم اثر بگذارند. نرم‌افزارها شامل سامانه‌های مختلف حاکمیتی، بنگاهی، شبکۀ اجتماعی و … و سخت‌افزارها شامل ماشین‌های مختلف که اساس درهم‌تنیده با نرم‌افزارها هستند.
چهار عنصر سازمان‌ها، مغزافزارها، نرم‌افزارها و سخت‌افزارها در قالب ارتباط سه‌گانه (عمودی، افقی و شبکه‌ای) و به مدد فناوری‌های متصل («Connected technologies» طی سال‌های آینده سرعت بلوغ اکوسیستم‌ها را بالا خواهند برد؛ حتی شاخص‌های بلوغ می‌توانند دچار تحول شوند و دیگر سودآوری شاخص مناسبی برای یک سازمان نباشند؛ بلکه کیفیت سفری که برای مشتری فراهم می‌کنند شاخص بلوغ باشد؛ همچنین نقشی که در هم‌افزایی اکوسیستم‌های مختلف ایفا می‌کنند می‌تواند شاخص تعیین‌کننده باشد؛ کما اینکه اکوسیستم‌هایی چون آمازون یا اپل در جهان ایفا می‌کنند.
یک مثال
اکوسیستم یک بانک را در نظر بگیرید که شامل اجرا و ذی‌نفعان درونی و بیرونی بانک است. بر اساس موقعیت منطقه‌ای و جغرافیایی هر بانک، ارتباطات عمودی هر بانک چه داخل و چه خارج از بانک بیشتر تابع مقررات است. کیفیت این مقررات کمک می‌کند تا یک بانک چابک باشد یا نباشد در عین حال ارتباط افقی برمی‌گردد به کیفیت استراتژی‌ها و برنامه‌های بانک همچنین تعریفی که بانک از روابط افقی دارد.
اینکه مشتریان را در عرض خود حساب کند یا در ارتفاع، رقبا را نیز همچنین. بسته به اعتماد به نفس و ژنتیکی که دارد؛ تبیین کننده شیب ارتباطات افقی در اختیار یا الزام ذهنی هر سازمان است. در عین حال در اکوسیستم بانک ذی‌نفعان دیگری هم هستند که وی را تکمیل می‌کنند؛ مثل مراکز احراز هویت و همچنین رگ‌تک‌هایی که در این راستا کمک می‌کنند؛ همچنین نهادهای دولتی و اقتصادی و اجتماعی و همچنین افراد جامعه که بانک مأموریت‌های خود را به واسطۀ همین ارکان کسب می‌کند. در داخل بانک نیز علاوه بر اجزا ساختار تشکیلاتی بانک، شرکت‌های زیر مجموعه، سخت‌افزارها و نرم‌افزارها هستند که ایفای نقش می‌کنند.
حال در یک بعد کلان، اکوسیستم بانک را در نظر بگیرید شامل چهار عنصر سازمان، مغزافزار، نرم‌افزار و سخت‌افزار به شکل تنیده در هم و در محاط در مثلث ارتباطات و با توجه به آخرین روندهای فناوری و داده چه مسیری را باید طی کند؟ تصور چنین روندهایی ساده نیست؛ چون طبعاً شاهد خلق مداوم موقعیت‌ها و محصولات جدید هستیم. در چنین شرایطی ظرفیت‌ها و فناوری‌های مرتبط با آینده‌نگاری و آیندهپژوهی می‌توانند به ما کمک کنند تا تصویر بهتری از قرن آینده داشته باشیم و به شاهد تحول حال به سمت آینده ممکن باشیم آینده‌ای که شاید تا پیش از این غیر ممکن می‌دانستیم.
