به گزارش فاواپرس، بنا بر اعلام رسمی صندوق نـوآوری و شکوفایی نهـاد ریاست‌جمهوری، در حالی کـه در نخستین روزهای تصویب قانون حمایت از رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، تعداد آنها به ۵۵ شرکت می‌رسید، این تعداد در سال ۱۴۰۰ به ۶۰۳۵ شرکت بالغ شده است.
سیاوش صمیمی، مدیر امور مجامع و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به رشد شرکت‌های دانش‌بنیان طی سال‌های اخیر می‌گوید: در سال ۹۲ حدود ۵۵ شرکت دانش‌بنیان ثبت شدند. این عدد امروز به بیش‌از شش هزار و هفتصد شرکت رسید. شرکت‌های دانش‌بنیان توسط معاونت علمی ریاست‌جمهوری ارزیابی می‌شوند و از آن مرجع گواهی دانش‌بنیانی را دریافت می‌کنند.
صمیمی ادامه می‌دهد: این تعداد باتوجه به حجم اقتصاد کشور عدد عجیبی نیست و می‌تواند بیش از این باشد. اما همان‌طور که گفتم ارزیابی‌ها و بحث مجوزها از طریق معاونت علمی ریاست جمهوری صورت می‌پذیرد.
شاخص جهانی دانش در ایران افت کرده است
در حالی که صمیمی ۱۱۰ برابرشـدن این شرکت‌ها را متناسب با حجم اقتصاد کشور دانسته و معتقد است که این روند عجیب نیست. اما مطابق با گزارشی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر کرده است، رشد قارچ‌گونه شرکت‌های دانش‌بنیان سبب توسعه اقتصاد دانش‌بنیان نشده است. بلکه رتبه ایران را در جهان کاهش داد.
شاخص جهانی دانش، شاخصی است که به صـورت تخصصی و منحصرا بـرای ارزیابی پیشرفت کشورها در اقتصاد دانش‌بنیان طراحی شد.
در این گزارش که سالانه از سوی سازمان ملل تهیه می‌شود؛ ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی، در رتبه ۸۰ جهان در میان ۱۳۸ کشور را داشت اما در سال ۲۰۲۱ در جایگاه ۱۰۴ جهان در میان ۱۵۴ کشور قرار گرفت.
بررسی داده‌های این گزارش نشان‌دهنده آن است که طی سالیان اخیر نـه تنها وضعیت ایران رو به بهبود نبوده است، بلکه به ویژه در سال ۲۰۲۱،یک افت قابل ملاحظه ۲۰ پله‌ای در وضعیت ایران نسبت به کشورهای هم‌تراز به وجود آمده است.
نکته نگران‌کننده آنجاست که طبق این شاخص امتیاز ایران در سال ۲۰۱۷ معادل ۴۱،۷ بوده است و در مدت مـورد بررسی به امتیاز ۳۳ در سال ۲۰۲۱ کاهش پیدا می‌کند.
رشد شرکت‌های دانش‌بنیان؛ فقط برای دریافت امتیاز
داوود سوری، اقتصاددان در گفتگویی معتقد است که رشد قارچ‌گونه این شرکت‌ها شاید به دلیل امتیازهایی باشد که به آنها تعلق می‌گیرد. اما پس از تاسیس، عملکرد آنها سنجیده نمی‌شود.
ابطحی دیگر اقتصاددان نیز در گفتگویی می‌گوید: سنجش در کشور ما بیشتر ورودی‌محور است تا خروجی‌محور. به این نحو که شرکت‌های دانش‌بنیان یا بنگاه‌های زودبازده و میان‌بازده ایجاد می‌شوند تا فقط بگویند که این تعداد ایجاد شد. تعداد، معیار سنجش عملکرد در کشور ما است.
او ادامه می‌دهد: تسهیلات خوبی داده می‌شود تا فقط بگویند شرکت ایجاد کردیم. اینکه بعد از ایجاد تا چه اندازه به توسعه و بزرگ کردن آن کمک شده است، مشخص نیست. تا زمانی که بنگاه را درست کنیم در کنار آن هستیم و بعد رهایش می‌کنیم.
تاثیر رشد شرکت‌های دانش‌بنیان بر اقتصاد چیست؟
ابطحی می‌گوید: باید تاثیر این رشد را بر اقتصاد کشور ببینیم که آیا سبب بزرگ‌تر شدن آن شده است یا خیر. یا اینکه تاثیر آن بر کسب و کارهای سنتی ارزیابی شود. سیستم ما به نحوی طراحی نشده که این موضوعات را رصد کنیم. در نتیجه اگر نظر من را راجع به رشد شرکت‌های دانش‌بنیان بخواهید نه خوشحال می‌شوم و نه ناراحت، چون مهم خروجی است.
او اضافه می‌کند: برای مثال اگر رشد شرکت‌های دانش‌بنیان سبب شود تا قیمت تمام‌شده خودرو پایین بیاید یا قطعاتی که از خارج وارد می‌شدند، با نمونه‌های با کیفیت داخلی جایگزین شوند، آنوقت باید گفت که رشد تعدادی آنها بر اقتصاد کشور موثر بوده است. در غیر این صورت رشد آنها صرفا برای جذب کمک در این حوزه بوده است.
او همچنین در واکنش به اظهارات سیاوش صمیمی، مدیر امور مجامع و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبنی بر اینکه رشد تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان تناسب با حجم اقتصاد کشور است، تاکید می‌کند: خیلی از پیش‌فرض‌ها در شرایطی درست است که در کشور اقتصاد پایدار داشته باشیم. در نتیجه این تحلیل، در شرایطی که اقتصاد پایداری در کشور نداریم، به نظرم استدلال با دقتی نیست. زیرا شرایط ما هیچ شباهتی به شرایط اقتصادی کشورهایی که از آنها متر و معیار برداشت می‌کنیم ندارد.
اول یک سوال کارخانه ای که لاستیک تولید می کند یا یک شرکت دارو سازی و یا…دانش بنیان است یا خیر؟
آیا شرکت ها و کارخانه هایی که روزانه انواع نیازهای مردم را تامین می کنند بر اساس دانش بنیاد نهاده شده و کار می کنند یا بر اساس چیز دیگری کار می کنند.
عنوان پر طمطراق شرکت های دانش بنیان فقط برای فریب مردم وخود نمایی وگرفتن وام و امتیازات خاص است برای افراد خاص.