حفظ حریم خصوصی و اطلاعات افراد یکی از مواردی است که همواره مورد توجه کاربران گوشی‌های هوشمند قرار دارد، اما احتمالاً برای بسیاری از این افراد جالب باشد که بدانند کارمندان سازمان‌های اطلاعاتی مشهور جهان از جمله CIA آمریکا، از چه سیستم عامل‌هایی برای گوشی‌های خود بهره می‌برند. در این جا ما قصد داریم تا مسئله را از نگاه ادوارد اسنودن، کارمند سابق اطلاعاتی سیا و آژانس امنیت ملی آمریکا بررسی کنیم، زیرا احتمالاً تنها فردی خواهد بود که می‌تواند در این خصوص به رسانه‌ها اطلاعاتی را عرضه کند.
ادوارد اسنودن یکی از شناخته شده‌ترین نام‌ها در محافل جاسوسی جهان است که پس از همکاری با سازمان سیا و آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA)، در سال ۲۰۱۳ از ایالات متحده گریخت و هزاران سند محرمانه NSA و اطلاعات بسیار سری دولتی را در اختیار جهان قرار داد. او به‌عنوان یک افشاگر برجسته آمریکایی، هنوز نمی‌تواند به کشورش بازگردد، زیرا در حال حاضر تحت پناهندگی در روسیه زندگی می‌کند، که از سال ۲۰۲۰ به او اقامت دائم نامحدود داده است. ما وارد جزئیات مربوط به این مرد جذاب و افاشگری‌های او نخواهیم شد، اما چیزی که در این میان برای ما جالب توجه می‌نماید، این است که این فرد چگونه از اطلاعات شخصی اش در گوشی خود محافظت می‌کرد.
پاسخ کوتاه به این پرسش این است که ادوارد اسنودن، GrapheneOS، یک سیستم عامل گوشی‌های هوشمند مبتنی بر اندروید را توصیه می‌کند. در سالی که گذشت، گزارش‌های متعددی درباره امنیت و حریم خصوصی تلفن‌های هوشمند منتشر شده و برخی رسانه‌ها به ارائه فهرستی از محبوب‌ترین برنامه‌های پیام‌رسان که بر اساس حریم خصوصی رتبه‌بندی شده‌اند، پرداختند. حتی به دنبال معرفی گوشی‌های جدید آیفون ۱۳، بسیاری از کاربران بر این مسئله تأکید داشتند که اپل واقعاً به همان اندازه که شرکت کوپرتینویی ادعا می‌کند به حریم خصوصی افراد احترام می‌گذارد یا خیر.
در هر صورت، اگر از آن دسته افرادی هستید که به گوگل و اپل برای دسترسی به اطلاعات خصوصی شما کاملاً اعتماد ندارید، ممکن است دانستن در مورد GrapheneOS برای شما جالب باشد. GrapheneOS یک پروژه غیرانتفاعی منبع باز است که توسط یک سازمان کوچک به سرپرستی مهندس امنیت، دانیل میکای توسعه یافته است و هدف آن این است که «یک سیستم‌عامل موبایل متمرکز بر حریم خصوصی و امنیت با سازگاری با برنامه اندرویدی» باشد. دانیل میکای در این خصوص می‌گوید: «اگر امروز می‌خواستم یک گوشی هوشمند را پیکربندی کنم، از GrapheneOS به عنوان سیستم عامل پایه استفاده می‌کردم. میکروفون‌ها را لحیم می‌کردم و رادیو‌ها (سلولار، وای‌فای و بلوتوث) را وقتی که به آن‌ها نیاز نداشتم خاموش نگه می‌داشتم و ترافیک را نیز از طریق شبکه @torproject هدایت می‌کردم.»
حتی جک دورسی، مدیرعامل سابق توییتر نیز به GrapheneOS علاقه نشان داده است. در ابتدای سال جاری میلادی، جک دورسی، مدیر عامل وقت توییتر، توییتی مرموز با پیوندی به وب‌سایت GrapheneOS منتشر کرد که ظاهراً توصیه‌ای غیر مستقیم به استفاده از این سیستم عامل بود.
اما استفاده از اندروید یا iOS چه اشکالی دارد؟
به قول خود ادوارد اسنودن: «سیستم‌عامل‌های iOS و Android که تقریباً بر روی هر گوشی هوشمندی اجرا می‌شوند، تعداد بی‌شمار نقص‌های برنامه‌نویسی را پنهان می‌کنند که به عنوان آسیب‌پذیری‌های امنیتی شناخته می‌شوند. این بدان معنی است که برنامه‌های رایجی مانند iMessage یا مرورگر‌های وب به علت سهولت هک شدن، می‌توانند برای کاربران خطرناک شوند.»
چرا GrapheneOS امن‌تر است؟
GrapheneOS یک تجربه جدید رادیکال نیست که نیازمند فرآیند یادگیری باشد، بلکه یک تجربه نسبتا آشنا برای اندروید است به جز اینکه از نظر فنی امن‌تر می‌باشد. اول از همه، GrapheneOS علیرغم اینکه مبتنی بر اندروید است، هیچ برنامه یا سرویس Google داخلی ندارد، به این معنی که شما هیچ گونه حال و هوایی را از غول موتور جستجو دریافت نخواهید کرد، که معمولاً اطلاعات کمی از شما را جمع آوری می‌کند. در اینجا لازم است اشاره کنیم که گوگل ظاهراً در برنامه PRISM سازمان امنیت ملی آمریکا مشارکت دارد که به این سازمان اجازه می‌دهد به اطلاعات افراد دسترس داشته باشد. پس این بدان معناست که در صورت درخواست، گوگل تمام اطلاعات خصوصی شما از جمله ارتباطات اینترنتی تان را به NSA می‌دهد.
علاوه بر این، GrapheneOS بدون اینکه خیلی فنی باشد، دارای رمزگذاری دیسک پیشرفته است، به این معنی که دسترسی به فایل‌های شما برای هر کسی، حتی هکر‌های حرفه ای، بسیار دشوار خواهد بود. مواردی مانند نحوه عملکرد Wi-Fi، ردیابی سلولی و اساساً هر چیزی که به اشخاص ثالث (مثلاً ارائه دهنده اینترنت شما) متکی است و می‌تواند شما را شناسایی کند نیز در این سیستم اصلاح می‌شود، یا حداقل به شما توصیه می‌کند که چگونه می‌توانید با ایمن‌ترین حالت به آن‌ها نزدیک شوید.
آیا باید GrapheneOS را نصب کنم؟
حقیقت این است که کاربران عادی واقعاً نیازی به نصب GrapheneOS ندارند، با این حال، اگر فقط کنجکاو هستید یا واقعاً به حفظ حریم خصوصی خود اهمیت می‌دهید، می‌توانید به راهنمای نصب رسمی این سیستم بروید و آن را امتحان کنید.
