گزارش جامع بازار کار ایران در سال ۱۳۹۹ توسط دیوار و با استفاده از داده‌های خام سالانه طرح نیروی کار مرکز آمار تهیه شده است. همچنین در مواردی برای ایجاد تصویر روشن‌تری از تحول‌های این بازار، داده‌های ۱۶ سال اخیر توسط دیوار نیز مورد بررسی قرار گرفته است. دیوار در این گزارش تأکید کرده که دلیل تهیه این گزارش این است که از ابتدای شکل‌گیری دیوار، حوزه استخدام و کاریابی از دسته‌های فعال این پلتفرم بوده است.
سهم کم زنان از بازار کار
در سال ۱۳۹۹ از کل جمعیت ۸۲٫۹ میلیون نفری، ، ۶۲٫۴ نفر در سن کار قرار داشته‌اند. طبق این گزارش با اینکه سهم زنان و مردان در سن کار تقریباً برابر بوده است، ۸۶ درصد زنان تمایل یا توانایی انجام کار نداشته‌اند. از این میزان ۸۱ درصد از زنان غیرفعال به دلیل «مسئولیت‌های شخصی یا خانوادگی» از بازار کار بیرون مانده‌اند.
به‌طور خالص بیش از ۱٫۴ میلیون نفر از بازار کار خارج شده‌اند که ۶۳ درصد آن را زنان تشکیل داده‌اند. خالص تعداد شاغلان یک میلیون نفر و خالص تعداد بیکاران ۴۰۰ هزار نفر کاهش یافته است. از هر سه شاغلی که شغل خود را از دست داده‌اند، دونفر زن بوده‌اند. در میان کل افراد در سن کار، ۶۳ درصد از مردان و فقط ۱۲ درصد زنان شغل داشته‌اند. از هر ۱۰۰ شاغل در کشور، ۸۴ نفر مرد بوده‌اند. از هر ۱۰۰ شاغل در کشور، ۸۴ نفر مرد بوده‌اند.
در ادامه گزارش به جمعیت فعال شاغل و بیکار و همچنین جامعه غیر فعال اشاره شده است. از کل جمعیت در سن کار که بیشتر از ۶۲ میلیون نفر است، جمعیت شاغل ۲۳ میلیون و ۲۶۳ هزار و ۴۷ نفر شاغل و ۲ میلیون ۴۷۴ هزار و ۶۳ نفر بیکار هستند. جمعیت غیرفعال به دلیل مسئولیت‌های شخصی یا خانوادگی برابر با ۲۱ میلیون ۹۸۸ هزار و ۲۶۲ نفر است و غیر فعال به دلیل تحصیل یا مشکلات حرکتی به ترتیب برابر با ۶ میلیون و ۲۷ هزار و ۶۱۷ نفر و ۸ میلیون و ۶۴۶ هزار و ۲۹۴ نفر است.
نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی
طبق این گزارش نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۹، برای اولین‌بار از سال ۱۳۸۴ تاکنون تک رقمی شده و در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفته است. هم‌زمان با کاهش نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی نیز با افت همراه بوده (در کمترین سطح در ۶ سال اخیر) که می‌توان بخش بزرگی از کاهش نرخ بیکاری را ناشی از آن دانست.
در این گزارش اعلام شده که نرخ مشارکت اقتصادی زنان طی سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ کاهش قابل توجهی داشته و از ۱۷ درصد به کمتر از ۱۴ درصد رسیده است. افراد در سن ۲۰ تا ۲۵ سال بالاترین نرخ بیکاری را تجربه کرده‌اند. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی زنان در سن ۲۵ تا ۳۰ سال در بالاترین سطح خود قرار داشته است. این در حالی است که بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی مردان مربوط به گروه سنی ۴۰ تا ۴۵ ساله بوده؛ یعنی ۹۳ درصد. این بدان معنا است که از هر ۱۰۰ مرد در این سن ۹۳ نفر یا شاغل بوده‌اند یا به‌دنبال کار می‌گشته‌اند.
رشته فناوری اطلاعات و ارتباطات در صدر نرخ بالای بیکاری در گزارش جامع بازار کار ایران
از هر سه زن تحصیل‌کرده در رشته کشاورزی، جنگلداری، ماهیگیری و دامپزشکی و همچنین رشته مهندسی، ساخت و تولید، یک نفر در سال ۱۳۹۹ بیکار بوده که بالاترین نرخ بیکاری زنان در این رشته‌های تحصیلی را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی در رشته مهندسی، ساخت و تولید و بالاترین نرخه بیکاری در رشته فناوری اطلاعات و ارتباطات ثبت شده است. طبق این گزارش نرخ بیکاری افراد در رشته فناوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به سال ۱۳۹۸ به‌شدت کاهش یافته، ولی همچنان بالاترین نرخ بیکاری مربوط به این رشته است.
همچینن بیشترین کاهش نرخ مشارکت اقتصادی مربوط به رشته علوم تربیتی بوده و این کاهش برای زنان بیشتر بوده است. این گزارش می‌گوید که نزدیک به یک سوم کل بیکاران و حدود نیمی از مردان بیکار در رشته مهندسی، ساخت و تولید تحصیل کرده‌اند. از سمت دیگر هم بیشترین سهم زنان بیکار مربوط به رشته بازرگانی، علوم اداری و حقوق بوده که حدود یک‌سوم کل زنان بیکار را تشکیل می‌دهد.
دو شغله‌ها
این گزارش تعداد دو شغله‌ها در گروه‌های سنی مختلف را نیز با تکیه بر آمار مرکز آمار کشور بررسی کرده است. بدین ترتیب در سال ۱۳۹۹، حدود ۲۰۹ درصد شاغلان شغل دوم داشته‌اند. این سهم برای زنان ۱٫۳ درصد و برای مردان ۳٫۲ درصد بوده است. زنان حدود ۱۶ درصد افراد شاغل و تنها ۷ درصد افراد دو شغله را تشکیل داده‌اند. متوسط ساعت‌های کاری افراد دوشغله ۵۳ ساعت در هفته و افراد تک شغله ۴۵ ساعت در هفته بوده است. همچنین بیشترین افراد دو شغله در گروه سنی ۳۵ تا ۴۵ سال قرار داشته‌اند.
براساس آمار این گزارش، ۷۲ درصد از افراد دو شغله، شغل دومشان در گروه فعالیت کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری قرار دارد. همچنین از هر ۱۰ نفر شاغل در گروه فعالیت کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری یک نفر آن‌ها دوشغله هستند. تعداد زنانی که شغل دومشان در گروه فعالیت آموزش بوده هم کاهش ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
بخش خصوصی فعال‌تر از دولتی
این گزارش نشان می‌دهد که بیشتر شاغلان یعنی حدود ۸۵ درصد آن‌ها در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند. سهم عمده کاهش اشتغال کشور در بخش خصوصی رخ داده و این کاهش بازهم برای زنان بیشتر بوده است. طبق این گزارش گروه‌های فعالیت کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری، تولید صنعتی (ساخت)، عمده فروشی و خرده‌فروشی، تغمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت دارای بیشترین تعداد شاغلان بخش خصوصی بوده‌اند.
این سه گروه در مجموع ۵۸ درصد از شاغلان این بخش را تشکیل داده‌اند؛ اما بیشترین شاغلان بخش دولتی در گروه‌های فعالیت اداره امور عمومی و دفاع، تأمین اجتماعی اجباری و آموزش فعالیت داشته‌اند. سهم بخش خصوصی از کل اشتغال در گروه فعالیت اطلاعات و ارتباطات در رده نهم و با ۷۱ درصد سهم قرار دارد.
متن کامل این گزارش را می‌توانید از طریق این لینک بخوانید.
