رشته مهندسی مواد و متالورژی، یکی از رشته‌های زیرمجموعه گروه ریاضی و فیزیک و از جمله رشته های دانشگاهی کاربردی در دنیای امروز است. با وجود اهمیت رشته مهندسی مواد و متالوژی، اطلاعات درباره این رشته اندک است و همچنان سوالات بسیاری درباره آن وجود دارد.
به همین دلیل قصد داریم در این مقاله به همه آنچه باید درباره مهندسی متالورژی بدانیم، از جمله گرایش‌های این رشته، مهارت‌های موردنیاز برای استخدام، بازار کار و فرصت های شغلی آن بپردازیم. پس اگر به این موضوع علاقه‌مندید و یا قصد دارید اطلاعات بیشتری درباره استخدام مهندس متالورژی به دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم ادامه مقاله را از دست ندهید.
رشته مهندسی مواد و متالورژی چیست؟
این رشته که در بسیاری از دانشکده‌های فنی و مهندسی دانشگاه های برتر تدریس می‌شود، به مطالعه و بررسی ساختار مواد، روش تولید مواد و ساخت آن‌ها، خواص مواد، ارتباط بین آن‌ها، عملکرد مواد و شیوه استفاده از مواد مختلف می‌پردازد. منظور از مواد در این رشته، انواع گوناگون مواد معدنی و غیر معدنی است که در دنیای پیرامون خود می‌بینیم. از جمله این مواد می‌توان به فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها، مواد الکترونیکی و مواد فوتونیک اشاره کرد.
در حقیقت می‌توان گفت که رشته مهندسی مواد، با مطالعه و بررسی مواد مختلف، امکان استفاده از این مواد را برای صنایع و مهندسی‌های دیگر فراهم می‌کند. به همین دلیل، این رشته را حلقه اتصال بسیاری از رشته‌های مهندسی با یکدیگر می‌دانند. در نتیجه برای گرایش‌های مختلف این رشته در صنایع مختلف، موقعیت‌های شغلی مناسبی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. (آگهی‌های استخدام مهندس متالورژی بدون سابقه کار را به‌صورت یکجا ببینید.)
گرایش های مهندسی مواد و متالورژی در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری
در دوره کارشناسی این رشته به دو گروه مهندسی متالورژی و مهندسی مواد تقسیم می‌گردد. رشته مهندسی مواد هم به گرایش‌های متالورژی صنعتی، سرامیک، متالورژی استخراجی و طراحی مواد تقسیم می‌شود. دروس تخصصی و دروس پایه دو گروه این رشته، شباهت زیادی با یکدیگر دارند. بااین‌حال، گرایش مهندسی مواد بر روی بررسی و مطالعه رفتار همه مواد از جمله فلزات، پلاستیک‌ها، پلیمرها، منسوجات، مواد طبیعی و سرامیک‌ها تمرکز دارد. از جمله دروس تخصصی این گرایش می‌توان به ترمودینامیک مواد، مواد مرکب، پدیده های انتقال و اصول مهندسی پلیمر اشاره کرد.
اما تمرکز گرایش مهندسی متالورژی صرفا بر روی مطالعه و بررسی رفتار فلزات است. البته در سال‌های اخیر، در بسیاری از دانشگاه‌‌ها این تفکیک گرایش دیده نمی‌شود و در مقطع کارشناسی تنها یک گرایش وجود دارد.
تحصیل در گرایش‌های مختلف مقطع ارشد و دکتری این رشته، به استخدام مهندس متالورژی در موقعیت‌های شغلی بهتر، کمک بسیاری می‌کند. گرایش‌های رشته مهندسی مواد در مقطع ارشد شامل گرایش‌هایی از جمله شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل‌دادن فلزات، جوشکاری، استخراج فلزات، خوردگی و حفاظت از مواد، سرامیک، نانومواد، ریخته‌گری و مهندسی پزشکی بیو مواد است.
در مقطع دکتری نیز این رشته گرایش‌هایی همچون گرایش‌های مواد پیشرفته، فرایندهای استخراج فلزات و مواد، خوردگی و پوشش و مهندسی سطح، جوشکاری و اتصال مواد، خواص فیزیکی و مکانیکی مواد، سرامیک، متالورژی پودر و شکل‌دادن فلزات و مواد دارد.
مهارت‌های موردنیاز استخدام مهندس متالورژی
در ادامه به مهم‌ترین مهارت‌های موردنیاز در هنگام استخدام مهندس متالورژی اشاره می‌کنیم.
مهارت‌های ارتباطی
مهندسین متالورژی در هنگام صحبت با همکاران فنی خود و یا مشتریان و ذی‌نفعانی بدون اطلاعات مهندسی، به مهارت‌های ارتباط کلامی موثری نیاز خواهند داشت. علاوه بر این، یک مهندس مواد و متالورژی برای تکمیل گزارش‌های فنی به مهارت‌های ارتباطی نوشتاری نیز نیاز دارد.
مهارت‌های کار گروهی
فارغ التحصیلان این رشته معمولا در کنار مهندسان دیگر و کارکنان آزمایشگاه برای تحقیق، توسعه و آزمایش فرایندهای جدید کار می‌کنند. به همین دلیل مهارت‌های کار تیمی و بین‌فردی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا پروژه‌ها را به طور موثرتری انجام دهند.
مهارت‌های رهبری
مهندسان مواد و متالورژی با پیشرفت در موقعیت شغلی خود می‌توانند به جایگاه سرپرستی و مدیریت برسند. در این صورت داشتن مهارت‌های رهبری به آن‌ها در انجام وظایف نقش جدید، کمک بسیاری خواهد کرد.
مهارت‌های حل مسئله
یکی دیگر از مهارت‌های موردنیاز در هنگام استخدام مهندس متالورژی، مهارت حل مسئله است. چون یک مهندس مواد و متالورژی امکان دارد در هنگام فرایندهای تولید دچار مشکلات مختلفی بشود. در این صورت تنها با داشتن مهارت حل مسئله و تفکر خلاقانه می‌تواند این مشکلات را حل کند.
مهارت‌های کامپیوتری
این مهندسین برای ثبت داده‌ها و جمع‌آوری یافته‌هایشان از برنامه‌های تخصصی کامپیوتری استفاده می‌کنند. به همین دلیل در زمان انجام کار به مهارت‌های پیشرفته فناوری اطلاعات نیاز خواهند داشت.
مهارت‌های تجاری
مهندسین مواد و متالورژی معمولا در فرایند تحقیق و طراحی محصولات جدید مشارکت می‌کنند. به همین دلیل بسیار مهم است که بدانند مشتریان در حال حاضر به دنبال چه هستند. همچنین باید از آنچه در صنعت و تجارت در جریان است، آگاه باشند. در نتیجه داشتن مهارت‌های تجاری هم یکی دیگر از مهارت‌های موردنیاز استخدام مهندس متالورژی است.
مهارت‌های تفکر خلاق
معمولا افراد شاغل در این رشته در توسعه، طراحی و ایجاد محصولات جدید مشارکت می‌کنند. به همین دلیل داشتن تفکر خلاق و نوآوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌های این رشته محسوب می‌شود.
مهارت‌های تحلیلی
از جمله وظایف مهندسان مواد و متالورژی، ارزیابی نمونه‌های فلزی، تحقیق، تولید و ثبت موثر داده‌ها است. به همین دلیل این افراد باید دارای مهارت‌های تحلیلی قوی از جمله توجه به جزئیات، تفکر انتقادی و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات باشند.
مسئولیت‌ها و وظایف یک مهندس مواد و متالورژی
باتوجه به نوع تخصص و نوع سازمان، در هنگام استخدام مهندس متالورژی، وظایف و مسئولیت‌های مختلفی برای او در نظر گرفته می‌شود. از جمله وظایف و مسئولیت‌های یک مهندس مواد و متالورژی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- توسعه روش‌های نوآورانه استخراج و فراوری فلزات
- ارائه توصیه‌های فنی در مورد طرح‌های محصول، کاربردها و امکان‌سنجی
- انجام تجزیه‌وتحلیل آزمایشگاهی نمونه‌های فلزی، از جمله ارزیابی‌های میکروسکوپی، اشعه ایکس و طیف‌نگاری
- ارائه مشاوره در مورد روش‌های جوشکاری، عملیات حرارتی، ریخته‌گری و آلیاژسازی
- تهیه گزارش‌های فنی و ثبت اطلاعات در مورد پتانسیل فلزات و ترکیبات مختلف فلزات
- برنامه‌ریزی و طراحی فرایندهای استخراج، پالایش، تولید و ساخت
- انجام تحقیقات مرتبط با محصول جدید
- بررسی خوردگی و شکست یا خستگی فلزات
- نظارت بر فرایندهای کنترل کیفیت عملیاتی
آینده شغلی و بازار کار رشته مهندسی مواد و متالورژی
فارغ‌التحصیلان گرایش‌های مختلف مهندسی مواد و متالورژی با ورود به بازار کار می‌توانند شغل‌هایی مانند کارشناس کنترل کیفیت، اپراتور خط تولید، کارشناس فروش، مهندس جوش و بازرسی، اپراتور یا سرپرست آزمایشگاه و یا کارشناس تحقیق و توسعه را تجربه کنند. علاوه بر این، استخدام مهندس متالورژی می‌تواند توسط کارفرمایان مختلفی از جمله صنعت نیرو، صنایع فولاد، مس، آلومینیوم و سایر فلزات، صنایع تجهیزات سنگین، صنایع حمل‌ونقل و صنایع دفاعی صورت بگیرد.
جمع‌بندی و سخن پایانی
در این مقاله به همه آنچه باید درباره استخدام مهندس متالورژی بدانیم، از جمله معرفی رشته مهندسی مواد و متالورژی، معرفی رشته های مختلف آن در مقاطع ارشد و دکتری، مهارت‌های موردنیاز این رشته، وظایف و مسئولیت‌های مهندس متالورژی و آینده شغلی این رشته پرداختیم. امیدواریم با خواندن این مقاله، اطلاعات بیشتری درباره استخدام و کاریابی مهندس متالورژی به دست آورده باشید.
