همه چیز درباره یارانه ۵۰۰ هزار تومانی و کالابرگ الکترونیک

یارانه ۵۰۰ هزار تومانی در قالب کالابرگ الکترونیک سوای یارانه نقدی محاسبه می‌شود و یکجور اعتبار برای خرید اقلام اساسی است.

فاواپرس: در دوران رکود اقتصادی و تغییرات مستمر در سیاست‌های یارانه‌ای، یکی از ابزارهای مهم تأمین توان خرید اقلام اساسی، طرح «کالابرگ الکترونیک» به‌شمار می‌رود. این طرح که به عنوان یک اعتبار دیجیتال محسوب می‌شود، از یارانه نقدی مستقل شده و به خانواده‌ها امکان خرید اقلام ضروری مانند گوشت، مرغ، برنج، روغن، لبنیات، حبوبات و سایر موارد اساسی را در فروشگاه‌های منتخب فراهم می‌کند. در ادامه به بررسی جامع، تاریخچه، جزئیات پرداخت، شرایط بهره‌مندی و نحوه استعلام دهک درآمدی خانوار خواهیم پرداخت.

تاریخچه و بازگشت طرح کالابرگ الکترونیک

طرح کالابرگ الکترونیک برای اولین بار در سال ۱۴۰۲ مطرح شد؛ زمانی که دولت سیزدهم با معرفی یک سیستم دیجیتال جهت دریافت یارانه تشویقی، این اعتبار ویژه را به حساب سرپرستان خانوارهای واقع در دهک‌های اول تا سوم اضافه کرد. پس از گذر از مرحله اولیه، این طرح به تدریج گسترش یافت و در زمستان سال گذشته به‌صورت رسمی در قالب طرح «فجرانه کالابرگ الکترونیک» به کار گرفته شد. اجرای این طرح به مدت چهار ماه ادامه داشت و طی آن، افراد حاضر در دهک‌های مختلف توانستند از مزایای آن بهره‌مند شوند.

با نزدیک شدن به پایان دوره فعالیت دولت سیزدهم، طرح کالابرگ الکترونیک به دلایل مختلف از دستور کار کنار گذاشته شد؛ اما با آغاز دولت چهاردهم و باروی امید به کارآمدی برنامه‌های یارانه‌ای، بحث و بررسی مجدد این طرح در اذهان عمومی مطرح شده است. به‌نظر می‌رسد که دولت جدید قصد دارد با بهبود شرایط و افزایش مبلغ اعتبار، این طرح را مجدداً اجرا کند تا خانواده‌های بیشتری بتوانند از کمک‌های یارانه‌ای بهره‌مند شوند.

جزئیات پرداخت و مبلغ اعتبار اختصاصی

طبق گزارش‌های منتشر شده و اطلاعات نهایی منتشرشده از سوی مسئولان، در دوره جدید کالابرگ الکترونیک پرداخت اعتبار به صورت طبقه‌بندی بر اساس دهک‌های درآمدی خانوار انجام می‌شود. بر اساس این اطلاعات:

• برای خانوارهای حاضر در دهک‌های اول تا سوم: به ازای هر نفر در حساب سرپرست، مبلغی معادل ۵۰۰ هزار تومان به‌صورت اعتبار جهت خرید اقلام اساسی و فقط در فروشگاه‌های انتخاب شده شارژ خواهد شد.
• برای خانوارهای حاضر در دهک‌های چهارم تا هفتم: مبلغ اعتبار به ازای هر نفر حدود ۳۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است.

به عنوان مثال، یک خانواده پنج‌نفره که جزو دهک‌های اول تا سوم قرار می‌گیرد، ماهیانه به مبلغی معادل ۲٫۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعتبار دریافت می‌کند؛ در حالی که خانواده‌ای از دهک‌های چهارم تا هفتم حدود ۱٫۷۵ میلیون تومان اعتبار به حساب سرپرست آن‌ها اضافه خواهد شد. لازم به ذکر است که مبلغ اعتبار تعیین شده در سال ۱۴۰۲ برای هر نفر حدود ۲۰۰ هزار تومان بوده است و در دولت جدید انتظار می‌رود این رقم افزایش یابد تا نیازهای مصرفی خانواده‌ها بهتر تأمین شود.

نحوه استفاده و ویژگی‌های کالابرگ الکترونیک

کالابرگ الکترونیک به عنوان یک اعتبار دیجیتال، تفاوت‌های مهمی با یارانه نقدی دارد:

• اعتبار اختصاصی خرید: برخلاف یارانه نقدی که امکان برداشت نقدی از دستگاه‌های خودپرداز وجود دارد، کالابرگ الکترونیک به‌عنوان یک اعتبار در حساب سرپرستان خانوارها محاسبه می‌شود که تنها برای خرید اقلام اساسی در فروشگاه‌های منتخب کاربرد دارد. این اعتبار قابل تبدیل به وجه نقد نیست و صرفاً به عنوان تسهیلگر خرید در نظر گرفته شده است.
• فروشگاه‌های تعیین‌شده: استفاده از کالابرگ الکترونیک محدود به فروشگاه‌هایی است که در طرح ثبت شده‌اند. سال گذشته فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای نظیر افق کوروش، رفاه، دیلی مارکت، جانبو، گندم و همچنین هزاران مغازه کوچک به این طرح اضافه شدند تا خانواده‌ها بتوانند اقلامی همچون گوشت، مرغ، برنج، روغن، لبنیات، ماکارونی، قند، شکر، تخم‌مرغ و حبوبات را خریداری کنند.
• عدم امکان برداشت نقدی: این اعتبار به‌طور مستقیم از حساب سرپرست خانوار شارژ می‌شود و مصرف‌کنندگان نمی‌توانند آن را به صورت نقدی برداشت کنند؛ بنابراین استفاده از آن منحصراً برای خرید محصولات مشخص شده طراحی شده است.

شرایط و الزامات بهره‌مندی از طرح یارانه ۵۰۰ هزار تومانی

در ابتدای پیاده‌سازی طرح یارانه ۵۰۰ هزار تومانی، کالابرگ الکترونیک با مجموعه‌ای از شروط و شرایط همراه بود. در آن زمان شرط اصلی بهره‌مندی از یارانه تشویقی این بود که اگر هر یک از اعضای خانوار حداقل مبلغ ۲۰۰ هزار تومانی از میان ۱۱ قلم کالای اساسی خریداری کنند، علاوه بر اعتبار اولیه، ۱۲۰ هزار تومان اعتبار مضاعف یا یارانه تشویقی دریافت می‌کردند. اما در مرحله بعدی و همراه با اجرای طرح فجرانه، این شرط خرید اولیه کنار گذاشته شد تا بهره‌مندی از اعتبار بدون وابستگی به شرط خرید صورت گیرد.

با توجه به اخبار منتشر شده، در دوره جدید (دولت چهاردهم) احتمالاً شرایط مشابهی اعمال نخواهد شد و سرپرستان خانوار به‌طور خودکار اعتبار مذکور را دریافت خواهند کرد؛ در حالی که جزئیات دقیق و شرایط نهایی هنوز از سوی سروشکل و مراجع رسمی اعلام نشده است.

استعلام دهک درآمدی خانوار

یکی از بخش‌های مهم در بهره‌مندی از کالابرگ الکترونیک، تعیین دقیق دهک درآمدی خانوار است. این موضوع از طریق سامانه «مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها» قابل استعلام می‌باشد. مصرف‌کنندگان برای استعلام به نشانی hemayat.mcls.gov.ir مراجعه کرده و پس از ورود یا ثبت‌نام، اطلاعاتی نظیر شماره ملی سرپرست خانوار، شماره حساب واریز یارانه، تعداد اعضای خانوار و شماره ملی یکی از اعضا را وارد می‌کنند. پس از پردازش اطلاعات، وضعیت یارانه‌ای خانوار مشخص شده و اعلام می‌شود که آیا خانواده مورد نظر برای دریافت کالابرگ الکترونیک واجد شرایط است یا خیر.

همچنین امکان استعلام دهک درآمدی خانوار از طریق تماس با شماره گویا ۰۹۲۰۰۰۰۶۳۶۹ با وارد کردن کد دستوری «#کد ملی۴۳۸۵۷۴*» نیز فراهم شده است؛ این امکان به خانوارها کمک می‌کند تا با سهولت بیشتری از وضعیت یارانه و اعتبار دریافتی خود مطلع شوند.

نکات مهم و پیامدهای اجرای مجدد طرح یارانه ۵۰۰ هزار تومانی

اجرای مجدد طرح کالابرگ الکترونیک در دولت چهاردهم می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای در تأمین قدرت خرید اقلام اساسی برای بیش از ۶۰ میلیون ایرانی داشته باشد. با توجه به بازگشت این طرح پس از وقفه‌ای تقریباً یکساله، انتظار می‌رود که:

• افزایش مبلغ اعتبار: در دولت جدید، مبلغ کالابرگ الکترونیک نسبت به سال ۱۴۰۲ افزایش یابد تا بتواند نیازهای بیشتر خانوارهای دارای درآمد پایین را پوشش دهد.
• گسترش پوشش جغرافیایی: با توجه به تجربیات گذشته، طرح احتمالا به تمامی افراد حاضر در دهک‌های اول تا هفتم اعمال می‌شود که شامل بیش از ۶۰ میلیون نفر از جمعیت ایران می‌شود.
• افزایش شفافیت و کنترل مصرف: از آنجا که اعتبار صرفاً برای خرید اقلام اساسی استفاده می‌شود و امکان برداشت نقدی وجود ندارد، این امر می‌تواند به بهبود شفافیت در استفاده از یارانه‌ها و کاهش سوءاستفاده‌های احتمالی کمک کند.
• همگامی با سایر طرح‌های یارانه‌ای: اجرای همزمان طرح‌های دیگر یارانه نقدی و حمایتی می‌تواند به ایجاد یک شبکه حمایتی قوی‌تر در برابر نوسانات اقتصادی کمک کرده و به تثبیت قدرت خرید خانواده‌های دارای درآمد پایین منجر شود.

کالابرگ الکترونیک به عنوان یک ابزار نوین در توزیع یارانه، هم‌زمان نقش حمایتی اقتصادی و تشویقی برای مصرف‌کنندگان را ایفا می‌کند. این اعتبار دیجیتال، که صرفاً برای خرید اقلام اساسی طراحی شده، با هدف تأمین نیازهای اولیه خانوارها و کاهش فشار مالی بر اقشار کم‌درآمد به حساب می‌آید. از طریق استعلام دقیق دهک درآمدی خانوار و اعمال شرایط معین در پرداخت اعتبار، دولت سعی دارد تا این حمایت را به شیوه‌ای هدفمند و شفاف ارائه کند.

با بازگشت این طرح در دولت چهاردهم، انتظار می‌رود که علاوه بر افزایش مبلغ اعتبار، بهره‌وری و پوشش این برنامه بهبود یابد تا بیش از ۶۰ میلیون ایرانی از آن بهره‌مند شوند. در نهایت، آگاهی مصرف‌کنندگان از شرایط، نحوه استفاده و چگونگی استعلام دهک درآمدی، نقش مهمی در استفاده بهینه از این طرح حمایتی دارد و می‌تواند به ایجاد یک بازار مصرفی پایدارتر در میان خانواده‌های دارای درآمد پایین کمک شایانی نماید.