بهازای دریافت چه مبلغی حاضر هستید که یک ماه از موتورهای جستجو یا شبکههای اجتماعی استفاده نکنید و حتی فراتر از آن، به مدت یک ماه به طور کامل موبایل و اینترنت را کنار بگذارید؟ یا مثلاً با دریافت چه مبلغی در ماه حاضرید برای امور بانکی خود بهجای استفاده از اپلیکیشنهای بانکی به شعبه مراجعه کنید؟
پاسخ به این پرسشها، مؤید این موضوع است که امروزه مقوله فناوری اطلاعات از یک «انتخاب» و «ضرورت» عبور کرده و در واقع نه یک چیز ضروری و مهم، بلکه تبدیل به «همه چیز» شده است.
فناوری اطلاعات با درنظرگرفتن همه جوانب ارزشآفرینی آن در همه شئون زندگی فردی و اجتماعی، تحول بزرگی را در تمدن انسانی پدید آورده که حتی تصور دوران پیش از آن نیز امری دشوار است. این فناوری چنان در تاروپود هویت انسان قرن بیست و یکم تنیده شده و چنان زندگی ما را در ابعاد مختلف شخصی یا اجتماعی در حوزههای مختلف از ارتباطات و آموزش گرفته تا کسبوکار و اقتصاد متأثر کرده که مانند جریان الکتریسیته در همهجا وجود دارد و تصور زندگی بدون فناوری اطلاعات بهزودی غیرممکن خواهد بود.
از سوی دیگر، دامنه تغییرات و نوآوریها در عرصه فناوری اطلاعات چنان با رشد و شتاب در حال پیشروی است که گویا هر روز در مسیر حرکت این اسب تندپا، منظرهای بدیع برای اولینبار ظاهر میشود، فضایی که هیچ شباهت و قرابتی با تجارب پیشین بشریت ندارد، ظهور فناوریهایی مانند موبایل، شبکههای اجتماعی، رمزارزها، متاورس، واقعیت افزوده و … که تا چند دهه قبل اصلاً قابلباور و تصور نبودند، امروز به پیشروترین و جذابترین بخشهای زندگی بشری تبدیل شدهاند و البته این هنوز ابتدای راه است.
در چنین شرایطی، تلاش برای مهارکردن جریان پرقدرت و پرشتاب فناوری اطلاعات بهمثابه یک اسب سرکش و مهارناشدنی که با تمام سرعت روبهجلو حرکت میکند، تا چه اندازه امری ممکن و اساساً سودمند است؟
آنچه مسلم است، هرگونه تصمیم به کنترل یا تلاش برای بازدارندگی این اسب سرکش فناوری اطلاعات احتمالاً بهمثابه پارادوکسی عمل خواهـد کرد که منجر به ایجاد ابهام، پیچیدگی و ســرخوردگی بیشـتر خواهد شد؛ اما درعینحال هم، نمیتوان آن را افسارگسیخته و سرکش به حال خود رها کرد، پس چه باید کرد؟
اگرچه فناوری بخش عظیمی از تجربه ما را از جهان متحول کرده و فرصتها و کارآمدی بیشتر و کیفیت بالاتری را در ابعاد مختلف زندگی در اختیار قرار داده؛ اما علیرغم این فواید، چالشهایی نیز برای بشر به همراه داشته از جمله موضوع حفظ حریم شخصی، امنیت اطلاعات، حفظ و حراست از اصول انسانی و اخلاقی؛ بنابراین اگرچه فناوری همه چیز است؛ اما بهتنهایی داروی همه مشکلات نیست، بلکه استفاده هوشمندانه از فناوری است که منجر به خلق دنیایی متفاوت و سودمندتر خواهد شد.
در نهایت، اگر بخواهیم از مزایای سوارکاری این اسب تیزپا، با سرعت مسیرهای تعالی را طی کنیم باید مجهز شویم و با شتاب روبهجلو حرکت کنیم. برنامهریزی مبتنی بر آیندهنگاری و درعینحال واقعبینانه در سطح ملی/صنعت و شرکتها، تغییر در قوانین و مقررات و ساختارها، تندادن به روشهای تنظیمگری نوین، رهاکردن ابزارهای کنترلی و نظارتی غیرمؤثر (ولی قدرت بخش به صاحبان این ابزارها)، قابلیتمحوری بهجای منبعمحوری و سامانه محوری و سرلوحه قراردادن بهبود تجربه مشتری از جمله راهکارهای جسورانه ولی متناسب و مؤثر هستند.