آینده فین‌تک در بانکداری کشور

امروزه بانک‌ها و موسسات مالی در پاسخ به تقاضاهای فزاینده مشتریان به حوزه فناوری‌های نوین ورود کرده‌اند که این امر پیامدهای قابل توجهی برای این بخش از اقتصاد کشور در بر داشته و آینده آن را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد. کارآفرین‌نیوز در گفتگو با دکتر فهیمه روشن به بررسی آینده فین تک و این تکنولوژی‌های جدید این حوزه در بانک‌های کشور پرداخته است.

دیجیتالی شدن آثار مثبت و منفی متعددی بر جوامع بشری داشته است. این آثار در دوره همه‌گیری کرونا تشدید شد و تغییراتی غیرقابل بازگشت ایجاد کرد. طی سال‌های اخیر توجه دولت‌ها و شرکت‌ها به موضوع تحول دیجیتال جلب شده و آنها که رو به سوی پیشرفت دارند استراتژی‌های تحول دیجیتال خود را تدوین کرده‌اند؛ حتی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و اقتصادهای نوظهور و شرکت‌های پیشرو دنیا استراتژی‌های مستقلی را برای فناوری‌های نوظهوری که اقتصاد دیجیتال را تعیین کرده‌اند- مانند هوش مصنوعی، زنجیره بلوکی و اینترنت اشیا- طرح‌ریزی کرده‌اند.

دیجیتالی شدن بانکداری هم از این قاعده مستثنی نیست. بانکداری دیجیتال به معنای بانکداری از طریق پلتفرم‌های دیجیتال است. در این شرایط کاغذبازی کم می‌شود و سرعت و کیفیت خدمات بانکی افزایش می‌یابد. دیجیتالی شدن بسیاری از مشاغل غیردانشی را در بانک‌ها از بین می‌برد و باعث افزایش بهره‌وری می‌شود. «کارآفرین‌نیوز» در این گفتگو به معاشرت با یک فعال حوزه فین‌تک به نام دکتر فهیمه روشن پرداخت و ابعاد مختلف فین‌تک در بانکداری را بررسی کرد.

باتوجه به اینکه حدود ۸ ماه از سال ۲۰۲۳ می‌گذرد پیشرفت فین‌تک در جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در ابتدا باید اشاره کنم که اگرچه به دلیل ریزش بازار رمزارزها، ۲۰۲۲ سال خوبی برای صنعت فین‌تک نبود؛ اما با پذیرش بیشتر فناوری به خصوص در زمینه امور مالی می‌توان به آینده این صنعت در سال ۲۰۲۳ امیدوار بود. افزایش استفاده از بلاک‌چین، گسترش هوش مصنوعی و اقبال مردم به سمت بانکداری الکترونیک از عوامل متحول کننده فین‌تک در این سال خواهند بود.

در سال ۲۰۲۳ فین‌تک بیشتر در چه حوزه‌هایی در حال رشد بوده است؟

حدود ۲۱ ترند برتر در حوزه فین تک در سال ۲۰۲۳ داشته‌ایم. اولین مورد در خصوص امور مالی بوده است. همان طور که می‌دانید بازارهای مالی از سال ۲۰۲۰ به سرعت در حال رشد بوده است. کووید به عنوان یک کاتالیزور حیاتی به دیجیتالی شدن بازارهای مالی، تجارت الکترونیک و تغییر انتظارات مشتریان شتاب داده است. شرکت‌های فین‌تکی توانسته‌اند در جلب اعتماد مشتریان با بانک‌های سنتی هم تراز شوند. همه این تغییرات در مجموع فرصت‌های عظیمی برای امور مالی تعبیه شده فراهم کرده است. در سال ۲۰۲۳ ما شاهد پذیرش و استفاده بیشتر از امور مالی تعبیه شده در بازارهای نوظهور خواهیم بود. همچنین می‌توانیم مشارکت بیشتری بین بانک‌های سنتی و شرکت‌های فین‌تکی برای حمایت از پذیرش امور مالی تعبیه شده را شاهد باشیم. این فرایند می‌تواند به گونه‌ای اتفاق بیفتد که بانک‌ها زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند و شرکت‌های فین‌تکی در حوزه پرداخت نیز به فراگیری بیشتر امور مالی تعبیه شده متناسب با بیزینس مدل‌های گوناگون بپردازند.

دومین مورد مبحث تحول دیجیتال است. همان‌گونه که تاکنون شاهد تحول دیجیتال به صورت سالیانه بوده‌ایم. هم‌اکنون موج جدید تحول دیجیتال به بانکداری رسیده و منجر به بروز نیازهای جدید بانکداری خواهد شد. این تحول درباره ارائه خدمات و سرویس‌های جدید و منحصر به فرد مالی برای مشتریانی است که در گذشته در دسترس نبوده‌اند یا به آسانی پیدا کردن آنها امکان‌پذیر نبود. صنعت بانکداری به شکل قابل توجهی در زمینه دیجیتالی شدن پیشرفت کرده است و اکنون زمان آن رسیده تا بر ایجاد و ارائه انواع خدمات بانکی در لحظه و از طریق همه دستگاه‌ها، تمرکز شود.

مبحث بعد، پرداخت‌های بین الملل که یکی از ترندهای اصلی سال ۲۰۲۳ است. تاکنون بحث‌های زیادی درباره جهانی شدن وجود داشته که مورد توجه صنعت پرداخت نیز بوده است. زیرا در نهایت حرکت افراد، کالاها، خدمات و وجوه است که تعیین می‌کند رشد کجا اتفاق می‌افتد. با این حال جهانی شدن در اقتصاد ریشه دوانده و پویایی بین کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه ادامه خواهد داشت. به همین منظور جریان سرمایه فرامرزی نیز همچنان ادامه پیدا خواهد کرد و فین‌تک می‌تواند نقش بسیار مهمی در تسهیل فرایند آن ایفا کند.

از ترندهای ۲۰۲۳ می‌توان به ارز دیجیتال اشاره کرد، در خصوص ارز دیجیتال، اکثر نهادهای نظارتی در حال حاضر قوانین و الزامات زیادی برای کسب و کارهای مبتنی بر کریپتو دارند؛ اما با این حال فروپاشی چندین کسب و کار در سال ۲۰۲۲ منجر به برسی دقیق‌تر این قوانین و الزامات شده است. این بدین معنا است که شرکت‌های حوزه فین‌تک و کریپتو به دلیل سقوط FTX و به طور کلی نزولی بودن بازار، باید تلاش زیادی برای به دست آوردن دوباره اعتماد مصرف‌کنندگان انجام دهند که منجر به بلوغ بازار و تمرکز بر شفافیت و حمایت از مصرف‌کننده در تمامی شرکت‌های ارز دیجیتال و فین‌تک خواهد شد.

مبحث بعدی خرج تجاری است. با توجه به بررسی برخی کشورها همانند بریتانیا که در سه ماهه چهارم ۲۰۲۲ شاهد رشد منفی بوده و طبق گزارش بانک مرکزی بریتانیا، این کشور با رکود دوسال مواجه است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۳ تمرکز بیشتری بر کنترل هزینه، دیدن هزینه و کاهش آن و همچنین کاهش دو برابری سرمایه گذاری‌های آتی صورت پذیرد.

آیا در بررسی های امسال برای کاربران نیز برنامه ای در نظر گرفته شده است؟

بله دقیقا یکی از موضوعات اصلی بحث پاداش و وفاداری است. کاربران نسل Z سریع‌ترین رشد را در میان کاربران کارت‌های اعتباری دارند که بخش بزرگی از سابقه تراکنش‌های دیجیتالی که اخیرا در خرده فروشی‌ها شاهد بودیم را تشکیل می‌دهند. ارتباط با این بخش از مشتریان یکی از بزرگ‌ترین اولویت‌ها و چالش‌ها برای شرکت‌ها در سال ۲۰۲۳ است. نسل Z نسلی آگاه و دارای دانش فنی و جویندگان ارزش‌اند که در عصر تقاضا بزرگ شده و بزرگ‌ترین خواسته آنان سرعت است. این نسل در مقایسه با نسل‌های قدیمی‌تر که پاداش‌های خود را برای مدت طولانی نگه می‌داشتند، به سرعت پاداش خود را با افزایش‌های کوچک‌تر بازخرید می‌کنند. بنابراین خرده‌فروشان برای برجسته شدن در بازار رقابتی باید برنامه‌های دیجیتالی ارائه دهند که بر شخصی‌سازی پاداش‌ها تمرکز دارد. بسیاری از شرکت‌ها هنوز از کوپن و ایمیل برای جوایز مشتریان استفاده می‌کنند در حالی که در سال ۲۰۲۳ بیشتر باید به سمت پاداش‌هایی مشابه جوایز Apple Pay حرکت کنند. همچنین در این سال شاهد افزایش مشارکت شرکت‌های فین‌تکی خواهیم بود که می‌توانند برنامه‌هایی را در افق زمانی کوتاه‌تری راه‌اندازی کنند تا با نیازهای مشتری و رفتارهای خرید دائماً در حال تحول، همراه باشند.

در سال ۲۰۲۳ شرکت‌های فین‌تکی که خدمات پرداخت آتی ارائه می‌دهند می‌توانند به مشتریان کم‌برخوردار و در مقیاس بزرگ‌تری اعتبار ارائه کنند که موجب می‌شود این گروه به جریان اصلی برگردانده شوند. هرچه پذیرنده‌ها از سیستم‌های غیرنقدی بیشتری استفاده کنند، مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند مخارج خود را به صورت آنی پیگیری کرده و کنترل بیشتری بر امور مالی خود داشته باشند. علاوه بر این کسب و کارها نیز از تراکنش‌های سریع، هزینه کمتر و کاهش ریسک تقلب سود می‌برند. در واقع به زبان ساده می‌توان گفت: الان خرید کن بعدا پرداخت کن.

از دیگر ترندهای مهم مبحث امنیت است، امنیت سایبری و پیشگیری از تقلب یکی از مواردی است که در سال، ۲۰۲۳ می‌توان انتظار داشت که شرکت‌های فین‌تکی بیشتری بر روی امنیت سایبری برای محافظت از مشتریان، داده‌ها و شهرت خود سرمایه گذاری کنند. اما موضوعی که امروزه در ایران نیز بسیار محبوب است و آن بانکداری باز است، بانکداری باز روند رو به رشدی است که به ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث اجازه می‌دهد تا از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی باز، که API نیز نامیده می‌شوند، به داده‌های مشتری دسترسی داشته باشند. در سال ۲۰۲۳ می‌توان انتظار داشت که مؤسسات مالی بیشتری از بانکداری باز و یکپارچه سازی API برای بهبود خدمات مشتریان خود استقبال کنند. این می‌تواند شامل ادغام خدمات پرداخت، پلتفرم‌های سرمایه گذاری و ابزارهای بودجه بندی در یک پلتفرم واحد باشد.

یکی از موارد دیگر هوش مصنوعی است. نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند مقادیر زیادی از داده‌های مالی را تجزیه و تحلیل کنند و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری شخصی‌سازی شده را بر اساس ترجیحات افراد و تحمل ریسک ایجاد کنند. چت ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند به عنوان مشاور مالی مجازی عمل کرده و راهنمایی و پشتیبانی ارائه دهند. پیش‌بینی می‌شود که هوش مصنوعی برخی از وظایفی را که به طور سنتی مشاوران مالی انسانی انجام می‌دادند، بر عهده گیرد و امکان کارایی، سرعت و دقت بیشتری در مدیریت امور مالی فراهم کند.

در ادامه ترندها، باید به نئوبانک‌ها اشاره کرد، در سال ۲۰۲۳ نئوبانک‌ها به واسطه درک عمیق خود از مشتریان و دسترسی به داده‌ها می‌توانند بر توسعه محصولات و خدمات خود تمرکز کنند تا بخش‌های مختلفی مانند مشتریان جدید، دانشجویان، بازنشستگان، زنان حقوق بگیر و غیره را در برگیرند.

در سال ۲۰۲۳ اپلیکیشن‌های آنلاین از کاربران چیزی بیشتر از نام کاربری و رمز برای تایید هویت می‌خواهند تایید هویت چند مرحله ای یا FA۲ در پی نیاز به امنیت آنالیز بیشتر و با استفاده از فناوری‌های قوی‌تر شکل گرفته است. با این حال همه فین‌تک‌ها از تایید هویت چند مرحله‌ای استفاده نمی‌کنند. به طور کلی یکی از بزرگ‌ترین ترندهای ۲۰۲۳ تمرکز و نوآوری در زمینه امنیت و ارائه تجربه کاربری ایمن به مشتریان است.

توکن‌سازی محصولات فیزیکی درحال انجام است که به تازگی موسسات مالی نیز در این حوزه ورود کرده و روند نوظهور توکن‌سازی دارایی‌های واقعی نیز در حال شکل‌گیری است. توکن سازی، شفافیت را در فرایند تراکنش‌ها فراهم می‌سازد و به حسابرسان کمک می‌کند تا به داده‌های شفاف، آسان و سریع دست پیدا کنند.

اما یکی از نکاتی که در صنایع مختلف بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد گیم‌فیکیشن است. اما باید اشاره کرد امور مالی به اندازه کافی پراهمیت و جدی هستند و نیازی به استرس بیشتر در آنها نیست. گیم‌فیکیشن یکی از ترندهای فعلی فین‌تک است که ریشه در برنامه‌های پاداش و وفاداری دهه‌های گذشته دارد.

یکی دیگر از مباحث مورد اهمین میکروسرویس‌ها هستند. میکروسرویس‌ها پنج مزیت متمایز را برای هر شرکت فین‌تکی ارائه می‌دهند. توسعه چابک، مقیاس پذیری، قابلیت استفاده مجدد، تعمیر و نگهداری آسان‌تر، ادغام‌های ساده شده از موضوعات داغ و پرحاشیه این روزها بلاکچین است. بلاکچین تنها بخشی از اقدامات سبز برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی است. صنعت فین‌تک همچنین با کمک به کسب وکارها، اقدامات سازگار با محیط زیست انجام می‌دهد و در سال ۲۰۲۳ این به یک اتفاق رایج در صنعت تبدیل خواهد شد.

پرداخت بدون تماس هرگز از لیست ترندهای برتر فین‌تک خارج نشد؛ زیرا افراد بیشتری با پرداخت از طریق تلفن همراه خود، به راحتی و آسایش دست پیدا می‌کنند. فناوری Communication Field Near با فراهم کردن امکان انجام سریع و ایمن تراکنش‌ها با یک ضربه ساده بر روی تلفن همراه، تحولی در پرداخت‌های بدون تماس ایجاد کرده است. بازار پرداخت کد QR نیز همچنان فعال است و طبق تحقیقات Juniper، ارزش آن تا سال ۲۰۲۵ به ۳ تریلیون دلار خواهد رسید که تعجب‌آور نخواهد بود زیرا استفاده از این روش، آسان، کم هزینه و راحت‌تر است. همچنین انتظار می‌رود کیف پول‌های موبایلی نیز امسال موجی در بازار فین‌تک ایجاد کنند. خدمات کیف پول موبایل، ذخیره‌سازی اطلاعات پرداخت دیجیتال را آسان‌تر و پرداخت‌ها را راحت‌تر و ایمن‌تر می‌کند.

لطفا در خصوص وام های همتا هم توضیح دهید زیرا یکی از مجبوب ترین وام‌های سال جاریست اما دقیقا چگونه کار می‌کند؟

وام P۲P شکلی از وام‌های جایگزین است که وام‌گیرندگان و سرمایه‌گذاران مستقیماً از طریق یک پلتفرم آنلاین شخص ثالث به هم متصل می‌شوند و نیاز به بانک‌های سنتی به عنوان واسط از بین می‌رود. همچنین باعث کاهش هزینه‌ها و ارائه راه‌حل‌های مقرون به صرفه می‌شود. این نوع وام‌های جایگزین شامل سه طرف است: یک وام گیرنده، یک سرمایه گذار و پلت فرم آنلاین که تعامل بین آن‌ها را تسهیل می‌کند.

از دیگر ترندهای سال ۲۰۲۳ اینترنت اشیا است. اینترنت اشیا دستگاه‌های فیزیکی متصل به اینترنت را قادر می‌سازد تا داده‌ها را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کنند. اینترنت اشیا بانکداری را ایمن‌تر، کارآمدتر و راحت‌تر کرده است. بانک‌ها می‌توانند از حسگرهای تعبیه شده در محصولات خود برای نظارت بر فعالیت‌های مشتری و خودکارسازی پاسخ‌ها بر اساس ترجیحات یا رفتارهای از پیش تعیین شده استفاده کنند. علاوه بر این، فناوری تشخیص صدا نیز برای اهداف احراز هویت، ساده‌سازی فرآیندهای ورود به سیستم و بهبود امنیت با سخت‌تر کردن هک حساب‌ها، استفاده می‌شود.

مواردی که اشاره شد بسیار کامل و جامع بود تنها نکته‌ای که به نظرم به آن اشاره نشد در بحث‌های رگولاتوری است آیا در سال ۲۰۲۳ در حوزه فین‌تک در این خصوص اقداماتی شده است؟