تعداد پوشش‌های فیبر نوری در کشور از مرز ۵ میلیون عبور کرده است و حدود ۵۰۰ هزار کاربر نیز از فیبر استفاده می‌کنند. با اینکه اجرا پروژه در ماه‌های اخیر سرعت گرفته است در مورد استقبال مردم از فیبر نوری تردیدهایی وجود دارد.
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم گفته است تا پایان سال ۸ میلیون خانوار تحت پوشش فیبر نوری قرار خواهند گرفت. بیست و دوم آذر ماه، زمانی که زارع‌پور این حرف را زد نزدیک به ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار خانوار تحت پوشش قرار گرفته بودند اما اکنون این تعداد از ۵ میلیون خانوار و کسب‌وکار عبور کرده است. به گفته وی، این پروژه مهم‌ترین پروژه تاریخ ارتباطات کشور است و دولت روی آن حساب ویژه‌ای باز کرده است. در فاصله ۱۵ ماه مانده به ضرب‌الاجل وزارت ارتباطات برای تکمیل ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری، حال و روز این پروژه چگونه است؟
۲۶ درصد پیشرفت
آنطور که سایت رسمی این پروژه یعنی iranfttx اعلام کرده است در زمان نگارش این گزارش یعنی یکم دی ماه ۱۴۰۲، ۵ میلیون و ۱۷۳ هزار خانوار تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفته‌اند. این به آن معنی است که فیبر نوری تا فاصله ۳۰۰ متری این افراد رفته و در صورت درخواست، اپراتور موظف است ظرف یک ماه، متقاضی را به فیبر متصل کند.
این تعداد از پوشش، پیشرفت ۲۶ درصدی را نشان می‌دهد. در حالی که حدود ۱۵ ماه به پایان سال ۱۴۰۳، یعنی زمان سر رسیدن موعد وزارت ارتباطات برای ایجاد ۲۰ میلیون پوشش، پیشرفت ۲۶ درصدی، نگران‌کننده به نظر می‌آید اما از سویی دیگر پیشرفت پروژه در ماه‌های اخیر روندی امیدوارکننده را طی می‌کند.
در زمان نگارش گزارش قبلی پیوست در مورد پیشرفت پروژه یعنی ۲۹ آبان ماه ۱۴۰۲، تعداد ۴ میلیون و ۱۲۶ هزار خانوار تحت پوشش فیبر بودند و اکنون در زمانی حدود یک ماه بیش از یک میلیون پوشش بر این تعداد اضافه شده است.
رشد نسبی مشترکان
فیبر بدون اینکه کاربران به آن متصل شوند فایده‌ای ندارد. تا کنون تعداد پوشش‌ها فاصله معناداری با کاربرانی دارد که از آن استقبال می‌کنند. این مساله را تا حدی می‌توان به استراتژی اپراتورها برای تبلیغ فیبر نوری دانست. آنها تا زمانی که به تعداد قابل توجهی از پوشش نرسند ترجیح می‌دهند تبلیغات گسترده‌ای انجام ندهند زیرا ممکن است تاثیر منفی بر جای بگذارد.
از سویی دیگر تردیدهایی وجود دارد که مشوق‌های ایجاد پوشش برای اپراتورها کافی بوده و انگیزه جذب مشترک را از آنها گرفته است. مهدی روحانی‌نژاد، معاون راهبردی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی چندی پیش به این مساله اشاره کرده و گفته بود: وقتی می‌بینیم اپراتورها خیلی روی اتصال تاکید نمی‌کنند برایمان علامت سوال پیش می‌آید که نکند مشوق‌هایمان برای پوشش کافی بوده که به فکر بازگشت پولشان نیستند.
صادق عباسی شاهکوه، مجری پروژه فیبر نوری در وزارت ارتباطات نیز گفته بود در بهترین حالت باید ۲۵ درصد پوشش‌ها به اتصال تبدیل شود. رقمی که اکنون فاصله از آن زیاد است اما رشد مشترکان در این ماه نشان می‌دهد اوضاع اندکی تغییر کرده است.
طبق آمار اعلامی وزارت ارتباطات، تقریبا ۴۸۱ هزار کاربر فیبر نوری در کشور از این فناوری استفاده می‌کنند که از این تعداد، ۲۸۳ هزار کاربر در کل مسیر از فیبر نوری استفاده می‌کنند و ۱۹۷ هزار کاربر نیز از تکنولوژی VDSL استفاده می‌کنند.
مقایسه این ارقام با آمار یک ماه پیش نشان می‌دهد ۲۷ هزار مشترک فیبر نوری در طی این یک ماه به شبکه ارتباطی کشور اضافه شده‌اند که گرچه رقم چشمگیری نیست اما بیش نسبت به ماه‌های پیش از آن، وضعیت بهتری را نشان می‌دهد. با وجود همه این‌ها و در شرایطی که کاربران از وضعیت اینترنت و محدودیت‌های موجود رضایت ندارند، باید در مورد رغبت مردم به صرف هزینه‌های بیشتر برای استفاده از فیبر نوری نگران بود. به خصوص در شرایطی که فیبر نوری از تعرفه‌گذاری معاف است. در حال حاضر تعرفه فیبر نوری اپراتورها چندان تفاوتی با ADSL ندارد اما با رشد بیشتر پوشش‌ها و افزایش احتمالی تعرفه فیبر نوری بر این نگرانی افزوده خواهد شد.
اپراتورهای مشتاق
در این برهه از تاریخ ارتباطات کشور و در حالی که اینترنت، حال و روز خوشی را طی نمی‌کند اما مجریان پروژه فیبر نوری در وضعیت بدی نیستند.
شرکت مخابرات ایران وقتی پس از کش‌وقوس‌های فراوان به پروژه فیبر پیوست اعلام کرد تا پایان امسال ۵ میلیون پوشش ایجاد خواهد کرد که در صورت تحقق، پیشرفت پروژه را به ۵۰ درصد خواهد رساند.
از سویی آسیاتک که به نوعی بزرگترین اپراتور ثابت پس از مخابرات به حساب می‌آید می‌خواهد ۴ میلیون پوشش ایجاد کند. محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل این FCP چندی پیش گفته بود: با اینکه تعهد ما طبق پروانه صادر شده حدود یک میلیون و پانصد هزار خانوار است اما برآورد ما این است که می‌توانیم تا پایان سال ۱۴۰۴ امکان دسترسی به فیبر نوری را برای چهار میلیون خانوار فراهم کنیم.
مشکل شهرداری‌ها کامل حل نشده است
از زمان شروع پروژه اپراتورها اگر نگوییم بزرگترین مشکل، یکی از بزرگترین موانع پروژه را شهرداری‌ها می‌دانستند که برای صدور اجازه حفاری فیبر به دنبال سهم‌خواهی بودند و سنگ‌اندازی می‌کردند. این مساله اما در شهرهای مختلف متفاوت بود اما بسیاری از شهرداری‌ها به این نحو عمل می‌کردند.
آبان ماه پارسال، رگولاتوری تعرفه حفاری را ابلاغ کرد که تا حدی سبب بهبود این شرایط شد اما کاملا مشکل را حل نکرد.
حال در لایحه بودجه ۱۴۰۳ نیز بخشی به این موضوع اختصاص یافته است. در بند پ تبصره ۱۳ بودجه تاکید شده شهرداری‌ها باید محوز حفاری و نصب تجهیزات را حداکثر ۱۵ روز پس از ارسال درخواست اپراتور صادر کنند و فقط در چارچوب تعرفه‌های مصوب رگولاتوری از اپراتور، هزینه دریافت کنند. با توجه به اینکه حفاری مهم‌ترین مساله در خصوص فیبر کشی است و در صورت انجام آن، نصب داکت با زحمت کم‌تری انجام می‌شود، در صورت تصویب این بند می‌توان امیدوار بود این مشکل نیز تا حدودی رفع شود.
از سویی شهرداری پایتخت و وزارت ارتباطات به تازگی تفاهم‌نامه اجرای پروژه فیبر نوری را به امضا رساندند و انتظار می‌رود با امضای آن، سرعت اجرا در تهران نیز بیشتر شود.