شهر هوشمند 6 تازه‌ترین نسخه از این مفهوم است که با تمرکز بر تصمیم‌گیری مبتنی بر داده و مشارکت شهروندان، این رویکرد را بیش از پیش فراتر می‌برد.
دکتر علیرضا امیدوند؛ دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت فناوری اطلاعات گرایش سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته از دانشگاه آزاد اسلامی، دکتری DBA فناوری‌های مالی از دانشگاه تهران و دانشجوی مقطع دکتری تخصصی مدیریت تکنولوژی گرایش انتقال تکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی است.
فاواپرس: شهر هوشمند 6 تازه‌ترین نسخه از این مفهوم است که با تمرکز بر تصمیم‌گیری مبتنی بر داده و مشارکت شهروندان، این رویکرد را بیش از پیش فراتر می‌برد.
در چند دهه‌ی گذشته، مفهوم استراتژی شهرهای هوشمند از تمرکز بر فناوری و زیرساخت به رویکردی مردم‌محورتر که بر کیفیت زندگی و پایداری تاکید دارد، در حال تحول بوده و جدیدترین نسخه، یعنی شهر هوشمند ۶.۰، این رویکرد را با تمرکز بر تصمیم گیری مبتنی بر داده و مشارکت شهروندان حتا بیشتر از این هم پیش می‌برد. در این مقاله، ویژگی‌های کلیدی شهر هوشمند ۶.۰ و چرایی اهمیت آن‌ها برای افراد عادی مورد بررسی قرار گرفته است.
عناصر کلیدی شهر هوشمند 6.0
استراتژی شهر هوشمند 6 با شش عنصر کلیدی مشخص می‌شود:
- شهروند محوری
- تصمیم‌گیری مبتنی بر داده
- پایداری
- نوآوری و کارآفرینی
- همکاری
- تاب آوری
شهروند محوری شاید مهمترین ویژگی شهر هوشمند 6.0 باشد. این بدان معناست که شهرها با در نظر گرفتن نیازها و ترجیحات شهروندان طراحی می‌شوند و نه فقط با تمرکز بر زیرساخت‌ها و فناوری. برای مثال، شهر هوشمند ۶.۰ ممکن است شامل ابتکاراتی برای سهولت دسترسی و راحت‌تر کردن حمل‌ونقل عمومی یا ایجاد فضاهای عمومی بیشتر برای جمع شدن و معاشرت مردم باشد.
تصمیم‌گیری مبتنی بر داده یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی شهر هوشمند ۶.۰ است. این بدان معناست که شهرها از داده‌ها و تجزیه و تحلیل برای اطلاع‌رسانی تصمیمات سیاستی و بهبود خدمات شهری استفاده می‌کنند. برای مثال، یک شهر هوشمند ممکن است از حسگرها و تجزیه و تحلیل داده‌ها برای بهینه‌سازی جریان ترافیک و کاهش ازدحام یا نظارت بر کیفیت هوا و اقدام برای کاهش آلودگی استفاده کند.
پایداری نیز از دیگر عناصر کلیدی شهر هوشمند ۶.۰ است. بدین معنا که شهرها اقدامات و سیاست‌های سازگار با محیط‌زیست مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، فضاهای سبز و گزینه‌های حمل‌ونقل پایدار را در اولویت قرار می‌دهند. به عنوان مثال، یک شهر هوشمند ممکن است پنل‌های خورشیدی را در زیرساخت‌های عمومی خود بگنجاند یا مسیرهای دوچرخه‌سواری و فضاهای مناسب عابر پیاده را برای کاهش وابستگی به خودروها ایجاد کند.
نوآوری و کارآفرینی از اجزای مهم شهر هوشمند ۶.۰ هستند. یعنی شهرها از استارت‌آپ‌ها و ایده‌های نوآورانه‌ای که می‌توانند به حل چالش‌های شهری و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند، تشویق و حمایت می‌کنند. برای مثال، یک شهر هوشمند ممکن است یک برنامه‌ی شتاب‌دهنده استارت‌آپی داشته باشد که بر پایداری شهری و نوآوری اجتماعی تمرکز دارد.
همکاری یکی دیگر از عناصر کلیدی شهر هوشمند ۶.۰ است و بیان‌گر این مفهوم است که شهرها با شهروندان، مشاغل و سایر ذی‌نفعان برای ایجاد راه‌حل‌ها و تصمیم‌گیری مشترک همکاری می‌کنند. به عنوان مثال، یک شهر هوشمند ممکن است انجمن‌ها و مشاوره‌های عمومی را برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد ابتکارات جدید برگزار کند یا با کسب‌وکارهای محلی برای اجرای شیوه‌های پایدار شریک شود.
در نهایت، انعطاف‌پذیری یک ویژگی مهم در استراتژی شهر هوشمند 6 است. این بدان معناست که شهرها می‌توانند خود را با حوادث و بحران‌های غیرمنتظره مانند بلایای طبیعی یا تحولات اجتماعی وفق دهند و پس از آن بهبود یابند. برای مثال، یک شهر هوشمند ممکن است یک طرح واکنش اضطراری داشته باشد که از داده‌ها و تجزیه و تحلیل برای شناسایی مناطق مورد نیاز و تخصیص موثر منابع استفاده می‌کند.
اما چرا شهر هوشمند 6 برای افراد عادی می‌تواند مهم باشد؟
پاسخ به این پرسش ساده است: زیرا این مفهوم می‌تواند کیفیت زندگی شهری را بهبود بخشیده و شهرها را قابل زندگی‌تر و پایدارتر کند. با اولویت‌بندی نیازها و ترجیحات شهروندان، استفاده از داده‌ها برای اطلاع‌رسانی در تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری در نوآوری و پایداری، شهر هوشمند 6 می‌تواند به ایجاد جوامع شهری بانشاط‌تر، انعطاف‌پذیرتر و عادلانه‌تر کمک کند.
شهر هوشمند 6 چه از طریق گزینه‌های حمل‌ونقل بهتر، آب و هوای پاک‌تر، یا تصمیم‌گیری فراگیرتر و مشارکتی، این ظرفیت را دارد که شیوه‌ی زندگی و کار ما را در شهرهای سراسر جهان تغییر دهد.
یکی از نمونه‌های شهری که مفهوم شهر هوشمند را پذیرفته است، سنگاپور است. سنگاپور ابتکارات و برنامه‌های مختلفی را برای ایجاد شهری زیست‌پذیرتر و پایدارتر اجرا می‌کند. یکی از این ابتکارات برنامه‌ی ملت هوشمند است که هدف آن تبدیل سنگاپور به یک «ملت هوشمند» است که در آن از فناوری برای بهبود کیفیت زندگی و ایجاد فرصت‌های اقتصادی استفاده می‌شود. این برنامه شامل ابتکارات مختلفی مانند یک سیستم ملی هویت دیجیتال، یک پلتفرم هوشمند تحرک شهری و یک شبکه‌ی حسگر ملی است که بر کیفیت آب و هوا نظارت دارد.
شهر هوشمند 6 برای افراد عادی ضروری است زیرا ظرفیت بهبود کیفیت زندگی در شهرها را دارد. با قرار دادن شهروندان در مرکز برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، این مفهوم می‌تواند به ایجاد شهرهای زیست‌پذیرتر و پایدارتر کمک کند. برای مثال، ابتکاراتی مانند حمل‌ونقل عمومی بهتر و فضاهای سبز بیشتر می‌تواند دسترسی به امکانات رفاهی را بهبود بخشیده و سبک زندگی سالم‌تر را ترویج دهد. تصمیم‌گیری مبتنی بر داده می‌تواند به شناسایی حوزه‌های مورد نیاز و تخصیص موثرتر منابع کمک کند و در نتیجه خدمات عمومی کارآمدتر و کارآمدتر را به همراه داشته باشد.
نتیجه‌گیری
استراتژی شهر هوشمند 6 مفهومی است که بر شهروند محوری، تصمیم‌گیری مبتنی بر داده، پایداری، نوآوری و کارآفرینی، همکاری و انعطاف‌پذیری تاکید دارد. با اجرای این ویژگی‌ها، شهرها می‌توانند زیست‌پذیرتر، پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر شوند. مزایای بالقوه‌ی شهر هوشمند ۶.۰ شامل بهبود کیفیت زندگی، خدمات عمومی بهتر و فرصت‌های اقتصادی است. همان طور که شهرهای بیشتری از مفهوم شهر هوشمند استقبال می‌کنند، می‌توان انتظار داشت که راه‌حل‌های نوآورانه‌تری برای چالش‌های شهری و آینده‌ی روشن‌تری را برای جوامع شهری شاهد باشیم.