ساخت آدامس ضد کرونا

طبق مطالعه‌ای که اخیرا در مجله‌ی Molecular Therapy منتشر شده است، آدامسی آزمایشی توانست انتشار SARS-CoV-2، ویروس عامل کووید ۱۹ را کاهش دهد. حال، چقدر باید از این یافته هیجان‌زده شویم و آیا علیه اومیکرون، جدیدترین گونه نگران‌کننده‌ی ویروس کرونا، اثر دارد؟

شواهد نشان می‌دهد افراد آلوده به SARS-CoV-2 میزان زیادی از ویروس را در بزاق خود دارند؛ بنابراین، پژوهشگران در ایالات متحده می‌خواستند بررسی کننند که آیا آدامس مخصوصی می‌تواند مقدار ویروس موجود در دهان را کاهش دهد و انتشار آن را کم کند.

جویدن آدامس برای بهبود سلامت دهان ایده‌ی جدیدی نیست. مطالعات نشان داده‌اند آدامس‌های حاوی مواد خاصی مانند کلسیم و بی‌کربنات می‌توانند سلامت دهان را بهبود بخشند و بروز بیماری‌های دهان و دندان را کاهش دهند و تعداد باکتری‌های مضر را کم کنند؛ اما هدف قرار‌دادن ویروس خاصی با استفاده از آدامس، رویکرد جدیدی است.

ویروس SARS-CoV-2 با اتصال به پروتئین‌های ACE2 موجود در سطح برخی سلول‌های بدن، وارد سلول‌های انسانی می‌شود. پژوهشگران آدامسی تولید کرده‌اند که حاوی سطوح زیادی از پروتئین‌های ACE2 بود و در گیاهان تولید شده بود. ایده‌ی پژوهشگران این بود که پروتئین‌های ACE2 موجود در آدامس بتوانند ذرات ویروس را در دهان به‌دام بیندازند و فرصتی که آن‌ها برای آلوده‌کردن سلول‌ها و انتقال به دیگران دارند، کاهش دهند.

پژوهشگران برای آزمایش اثربخشی آدامس، نمونه‌های بزاق بیماران مبتلا به کووید‌۱۹ را گرفتند و این نمونه‌ها را با فرم پودری آدامس مخلوط کردند. تعداد ذرات ویروس SARS-CoV-2 در بزاق‌های تیمارشده با آدامس به میزان‌ چشمگیری کمتر از بزاق‌هایی بود که تحت دارونما قرار گرفته بودند (همان آدامس بدون پروتئین ACE2).

همچنین، درون آزمایشگاه آدامس مانع از این شد ویروس بی‌ضرری که روی سطح خود پروتئین اسپایک SARS-CoV-2 داشت، بتواند سلول‌ها را آلوده کند. فقط ۵ میلی‌گرم آدامس با کاهش درخورتوجه ورود ویروس به سلول‌ها همراه بود؛ درحالی‌که ۵۰ میلی‌گرم آدامس میزان ورود به سلول را ۹۵ درصد کاهش داد. این موضوع نشان می‌دهد آدامس حاوی ACE2 توانایی پروتئین اسپایک ویروس برای آلوده‌کردن سلول‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد.

دلایل احتیاط

اگرچه نتایج امیدوارکننده به‌نظر می‌رسد، به‌دلایل مختلف نمی‌توانیم هنوز این آدامس را به‌عنوان دستاورد تحول‌آفرین در زمینه‌ی مبارزه با دنیاگیری در نظر بگیریم. برخی از این دلایل عبارت‌اند از:

• این پژوهش مقدماتی است؛ یعنی آزمایش‌ها به‌جای اینکه در بدن افراد انجام شود، در آزمایشگاه و در شرایط کنترل‌شده انجام شد. شرایط موجود در آزمایش آزمایشگاهی با شرایط موجود در دهان فرد متفاوت است. درحالی‌که پژوهشگران از دستگاه شبیه‌ساز جویدن برای نشان‌دادن این مسئله استفاده کردند که حرکت جویدن روی یکپارچکی پروتئین ACE2 در آدامس اثر نمی‌گذارد، سؤالات دیگری وجود دارد که هنوز جواب آن‌ها را نمی‌دانیم. به‌عنوان مثال، آیا محیط دهانی فرد مانند دما و باکتری‌های موجود در دهان بر کارایی آدامس مطالعه‌شده تأثیر می‌گذارند؟ یک تکه آدامس تا چه مدت کارآمد است؟ اگر پژوهش تا این مرحله پیش برود، جالب است ببینیم که آیا آدامس در انسان‌ها اثرهای مشابهی با آنچه در آزمایشگاه مشاهده شده، حاصل خواهد کرد.
• اگرچه آدامس به‌طور چشمگیری عفونت ویروس حاوی اسپایک SARS-CoV-2 را کاهش داد، پژوهشگران در آزمایش‌های خود از ویروس کامل SARS-CoV-2 استفاده نکردند. درحالی‌که روش آن‌ها، یعنی استفاده از ویروس بی‌ضرر حاوی اسپایک SARS-CoV-2 روش علمی و آزمایش‌شده‌ای برای ارزیابی ورود ویروس به سلول‌ها است و جالب است که ببینیم آدامس چگونه بر ویروس کامل SARS-CoV-2 تأثیر خواهد گذاشت. در این مورد که آیا آدامس دربرابر گونه‌های مختلف کووید مانند اومیکرون مؤثر خواهد بود یا نه، طبق اصول ویروس‌شناسی، می‌توانیم خوش‌بین باشیم. بدون توجه به گونه و جهش‌های آن، ویروس عامل کووید با اتصال به پروتئین‌های ACE2 وارد سلول‌های انسان می‌شود که کلید نحوه‌ی عملکرد آدامس است. اگرچه تا زمانی که محصول در کارآزمایی‌هایی در شرایط دنیای واقعی آزمایش نشود، با اطمینان پاسخ این پرسش را نمی‌دانیم.
• مهم است که بدانید هدف از طراحی این آدامس چه بوده است. به‌گفته‌ی پژوهشگران، کاربرد اصلی آن احتمالا کاهش انتشار ویروس به‌وسیله‌ی افراد مبتلا به کووید ۱۹، خصوصا در محیط‌های بالینی است. مشخص نیست که آدامس مذکور چقدر می‌تواند به‌عنوان ابزار پیشگیری‌کننده عمل کند و مانع از عفونی‌شدن افراد سالم شود؛ به‌ویژه زمانی که SARS-CoV-2 می‌تواند از مسیرهای مختلفی مانند چشم و بینی نیز انتقال پیدا کند. بااین‌حال، این آدامس می‌تواند چشم‌اندازهای هیجان‌انگیزی در شرایط بالینی داشته باشد و برای مثال میزان انتشار ویروس را در جراحی‌های دندان‌پزشکی یا بخش‌های بیمارستانی مخصوص کووید کاهش دهد.

درپایان، باید به این نکته اشاره کنیم که آدامس مذکور هنگامی که در ترکیب با روش‌های فعلی مانند پوشیدن ماسک و تهویه و واکسیناسیون استفاده شود، می‌تواند ابزار دیگری برای پیشگیری از انتشار کووید ۱۹ باشد.